วันที่ 5 พฤศจิกายน 2568 ศ.ดร.นฤมล ภิญโญสินวัฒน์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ เป็นประธานการปฐมนิเทศโครงการทุนการศึกษาเพื่อขยายโอกาสและพัฒนาประเทศ (ODOS) นักเรียนและนักศึกษาทุนรุ่น 3 ปีการศึกษา 2568 ระดับมัธยมศึกษาตอนปลายและประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) จำนวนกว่า 1,200 คน โดยมี ดร.พิเชฐ โพธิ์ภักดี เลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน นายณรงค์ชัย เจริญรุจิทรัพย์ รองเลขาธิการคณะกรรมการการอาชีวศึกษา ดร.ไกรยส ภัทราวาท ผู้จัดการกองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา และผู้บริหารจากหน่วยงานในโครงการ ผู้บริหารสถานศึกษา ครูสังกัดต่าง ๆ จากสถานศึกษา 602 แห่ง เข้าร่วม ณ ห้องประชุมราชวัลลภ กระทรวงศึกษาธิการ และผ่านระบบออนไลน์ Teleconference
ศ.ดร.นฤมล กล่าวว่าทุน ODOS เป็นทุนที่มุ่งสร้าง ‘เด็กช้างเผือก’ โดยคัดเลือกเยาวชนศักยภาพสูงจากทุกภูมิภาค ให้ได้รับการพัฒนาเต็มศักยภาพเพื่อเป็นกำลังสำคัญของประเทศ สำหรับรุ่นที่ 3 ผ่านการคัดเลือกจำนวน 1,200 คน จากสถานศึกษา 602 แห่งทั่วประเทศ นับเป็นเมล็ดพันธุ์แห่งความหวัง ที่จะสะท้อนให้เห็นพลังของการสร้างโอกาสทางการศึกษา ซึ่งเปรียบได้กับสะพานเชื่อมความฝันของเด็กเยาวชนไปสู่ความจริง
รัฐบาลมอบหมายให้สำนักงาน กพ. กระทรวงศึกษาธิการ กระทรวง อว. กระทรวงการคลัง รวมทั้งสพฐ. สอศ. สถ. ร่วมกันช่วยเหลือและพัฒนานักเรียนทุนในทุกด้าน สนับสนุนการเตรียมความพร้อมสำหรับการเข้ามหาวิทยาลัย เพราะระดับปริญญาตรีมีการแข่งขันสูงกว่าปริญญาโทหรือปริญญาเอก
ในส่วนของเด็กอาชีวะประเด็นหลักอยู่ที่ด้านภาษา ซึ่งต้องได้รับการพัฒนาเพิ่มเติม ควรให้มีการสนับสนุนการเรียนภาษาผ่านหลักสูตรออนไลน์ เช่น Box Test และ คลังข้อสอบออนไลน์ เพื่อให้นักเรียนสามารถทดสอบด้วยตนเองได้ เน้นเรื่องการพัฒนาเด็กไทยให้พร้อมแข่งขันในระดับโลก โดยเฉพาะเรื่องภาษาต่างประเทศ และการเตรียมตัวเข้ามหาวิทยาลัยชั้นนำ
“ขอบคุณกองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา สถานศึกษาทั้งในสังกัด สพฐ. สอศ. และท้องถิ่น ที่ร่วมกันสนับสนุนนักเรียนอย่างเต็มที่ ทำหน้าที่เป็นพี่เลี้ยง คอยช่วยเหลือนักเรียนในการเตรียมตัวสอบแข่งขันเข้ามหาวิทยาลัยต่างประเทศในระดับโลก ขอฝากข้อคิดให้นักเรียนใช้ชีวิตอย่างมีสติรอบคอบ และขออวยพรให้นักเรียนประสบความสำเร็จทั้งด้านการเรียน อาชีพการงาน และทุกด้านของชีวิตในอนาคต” รมว.ศธ. กล่าว
ดร.ไกรยส ภัทราวาท ผู้จัดการ กสศ. กล่าวว่า ปัจจุบันทุน ODOS ได้บรรลุเป้าหมายแรกของการพัฒนาทุนมนุษย์ โดยผู้รับทุนเป็นเด็กเยาวชนจากครอบครัวขาดแคลน มีโอกาสศึกษาต่อถึงระดับอุดมศึกษาเพิ่มขึ้น ส่งผลให้ค่าเฉลี่ยระดับการศึกษาของคนไทยมีแนวโน้มสูงขึ้นตามไปด้วย อีกทั้งยังช่วยให้ประเทศไทยไม่สูญเสียบุคลากรที่มีศักยภาพและความสามารถไป
ในรุ่นที่ 3 ของโครงการ มีนักเรียนและนักศึกษาที่ผ่านการคัดเลือก 1,200 คน แบ่งเป็นนักเรียนชาย 850 คน และนักเรียนหญิง 350 คน อยู่ในสังกัด สพฐ. 1,124 คน สอศ. 66 คน กระทรวง อว. 7 คน และ อปท. 3 คน
“ข้อมูลเชิงลึกเผยให้เห็นว่านักเรียนกลุ่มช้างเผือก แม้มาจากครอบครัวยากจนที่สุด แต่ก็สามารถทำคะแนนได้สูงกว่าค่าเฉลี่ยของนักเรียนจากครอบครัวฐานะดีในกลุ่มที่ทำคะแนนได้สูงสุดของประเทศ ข้อมูลจากการประเมิน PISA 2022 คาดว่า ประเทศไทยมีนักเรียนกลุ่มช้างเผือกประมาณ 26,896 คน คิดเป็น 3.75% ของนักเรียนระดับ ม.3 ทั้งประเทศ ดังนั้นการสนับสนุนทุนการศึกษาให้กับนักเรียนกลุ่มนี้จึงเป็นสิ่งสำคัญ และเป็นการลดปรากฏการณ์ The Lost Einstein ในประเทศไทย”
ดร.ไกรยส กล่าวว่าตั้งแต่เริ่มดำเนินโครงการจนถึงรุ่นที่ 3 มีผู้ได้รับทุนรวมกว่า 3,600 คน โดยมีข้อมูลเชิงประจักษ์สะท้อนว่า เด็กและเยาวชนไทยจำนวนมากมีความสามารถ แต่ยังขาดโอกาสและการสนับสนุนที่เหมาะสม โดยในจำนวนผู้ได้รับทุน กว่าครึ่งมาจากครัวเรือนยากจนและยากจนพิเศษ อีกส่วนหนึ่งมาจากครอบครัวที่มีรายได้ไม่เกินปีละ 12,000 บาท ซึ่งชี้ให้เห็นว่ากลุ่มเยาวชน ‘ช้างเผือก’ แม้มีศักยภาพสูง แต่หากไม่ได้รับโอกาส ก็มีความเสี่ยงสูงที่จะหลุดออกจากระบบการศึกษาได้เช่นกัน
อีกหนึ่งข้อเท็จจริงสำคัญคือ ผู้ได้รับทุนส่วนใหญ่เติบโตจากครอบครัวที่มีรายได้ไม่ถึง 150 บาทต่อวัน แต่กลับมีเกรดเฉลี่ยมากกว่า 3.75 ขึ้นไป เป้าหมายของทุน ODOS จึงไม่ใช่เพียงการช่วยเหลือด้านการเงิน แต่ยังมุ่งเตรียมความพร้อมและพัฒนาศักยภาพของผู้รับทุนในทุกมิติ ทั้งด้านวิชาการ ภาษาอังกฤษ ทักษะชีวิต และสุขภาวะจิตใจ เพื่อให้เด็กทุกคนสามารถศึกษาต่อได้อย่างต่อเนื่องและเต็มศักยภาพ ในสาขาที่เป็นเป้าหมายสำคัญต่อการพัฒนาของประเทศ
นอกจากนี้ กสศ. ยังมุ่งออกแบบเส้นทางการเรียนรู้แบบไร้รอยต่อ จากระดับมัธยมศึกษา/อาชีวศึกษา ไปสู่ระดับอุดมศึกษา หรือสาขาอาชีพที่ตอบโจทย์อนาคตของประเทศ พร้อมส่งเสริมให้นักเรียนทุนได้มีบทบาทสำคัญในการเป็นกำลังคนคุณภาพ เพื่อลดช่องว่างทางโอกาส และร่วมขับเคลื่อนการพัฒนาประเทศในทุกมิติ
สำหรับโครงการทุนการศึกษาเพื่อขยายโอกาสและพัฒนาประเทศ หรือทุน ODOS (Outstanding Development Opportunity Scholarship) เป็นโครงการสร้างโอกาสทางการศึกษาให้กับนักเรียนที่ขาดแคลนทุนทรัพย์หรือด้อยโอกาส แต่มีศักยภาพในการเรียนรู้สูง หรือ “เด็กช้างเผือก” โดย กสศ. และภาคีเครือข่าย ได้ดำเนินการเพื่อตอบสนองต่อนโยบายของรัฐบาล และนโยบายของกระทรวงศึกษาธิการ ในการพัฒนาทุนมนุษย์ และลดความเหลื่อมล้ำอย่างยั่งยืน
