สนามฟุตบอลแห่งนี้ไม่เคยคัดใครออก —
ทั้งเด็กที่ยังเรียน เด็กที่เสี่ยง
เย็นวันหนึ่งที่สนามฟุตบอลเล็ก ๆ หลังโรงเรียนชุมชนวัดพระธาตุลำปางหลวง
เสียงหัวเราะของเด็ก ๆ ดังสลับกับเสียงลูกบอลกระทบพื้น
และที่มุมหนึ่งของสนามนั้น — “โค้ชเบิร์ด” วุฒิชัย ดวงคำ
คือคนที่ “มองเห็น” ว่ามีเด็กบางคน…หายไปจากระบบการศึกษา
“ตอนเย็น ๆ ผมมักมาเตะบอลที่นี่ พอได้คุยกับน้อง ๆ หลายคน ก็พบว่ามีบางคนไม่ได้เรียนแล้ว แต่ยังมาเล่นฟุตบอลทุกวัน ผมเลยเริ่มชวนเขามาซ้อม รวมกลุ่มกันเท่าที่จะทำได้”
โค้ชเบิร์ดเล่าย้อนถึงจุดเริ่มต้นเรียบง่าย แต่กลายเป็นประตูบานแรกของโอกาสลุด และเด็กที่หลุดไปแล้ว
ทุกคนได้ลงสนามเดียวกัน เล่นในทีมเดียวกัน
และเรียนรู้ที่จะ “เติบโต” ไปพร้อมกัน
จุดเปลี่ยนสำคัญเมื่อ หมอตุ้ย – สันติพงษ์ ศิลปสมบูรณ์
ผู้อำนวยการกองสาธารณสุขและสิ่งแวดล้อม เทศบาลตำบลลำปางหลวง และแกนนำเครือข่ายค้นหาและช่วยเหลือเด็กนอกระบบการศึกษา กสศ. ซึ่งพัฒนาโครงการ “ร่วมสร้างชุมชนแห่งโอกาสและการเรียนรู้” ร่วมกับ กองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา (กสศ.)
หมอตุ้ยเห็นโอกาสจากสิ่งเล็ก ๆ ที่เกิดขึ้นในสนามฟุตบอล
และตัดสินใจ “ต่อยอด” มันให้กลายเป็นขบวนการสร้างการเรียนรู้ของทั้งชุมชน
ใช้ “ฟุตบอล” เป็นเครื่องมือสร้างการเรียนรู้และพัฒนาเยาวชนแบบรอบด้าน
ตั้งแต่ทักษะกีฬา วินัยในชีวิต ไปจนถึงการกลับเข้าสู่ระบบการศึกษาอีกครั้ง
ไม่เพียงเปิดกว้างต่อความแตกต่างในหมู่เด็ก ๆ ‘สนามฟุตบอล’ ยังไม่จำแนกอายุและช่วงวัย ทุกวันจึงมีทั้งเด็กและผู้ใหญ่ที่มาเจอกัน เล่นฟุตบอลด้วยกัน จนกลายเป็นความสนิทสนมผูกพันที่ก่อให้เกิด ‘การมองหา’ เยาวชนที่ไม่มีรายชื่อในระบบการศึกษา โดยพี่ ๆ ผู้ใหญ่ในตำบล และ ‘จึงมองเห็น’ ว่ามีน้อง ๆ กลุ่มนี้คิดเป็นสัดส่วนประมาณ 20% ของเด็ก ๆ ที่มาเล่นฟุตบอลด้วยกันทั้งหมด
“เรานำข้อมูลจากโครงการ Thailand Zero Dropout มาวิเคราะห์ร่วมกับข้อมูลชุมชน
จนพบว่าในตำบลลำปางหลวง มีเด็กจำนวนมากที่เรียนจบแต่ไม่มีวุฒิ หรือติดค้างในระบบ
จึงเริ่มรวมเยาวชนจาก 13 หมู่บ้าน โดยสิ่งแรกที่เกิดขึ้น คือทำเป็นพื้นที่ปลอดภัยสำหรับเด็กๆ
ก่อนจะค่อย ๆ เติบโตเป็นทีมฟุตบอลเยาวชนที่แข็งแกร่ง
ในชื่อ “ชมรมเยาวชนลำปางหลวง” เด็ก ๆ ได้ฝึกกับโค้ชจากมหาวิทยาลัยการกีฬา
เรียนรู้ทั้งวินัย ทีมเวิร์ก และแฟร์เพลย์
เด็ก ๆ ได้ฝึกกับโค้ชจากมหาวิทยาลัยการกีฬา
เรียนรู้ทั้งวินัย ทีมเวิร์ก และแฟร์เพลย์
แม้ช่วงแรกจะแพ้รวด — 11 ต่อ 0, 12 ต่อ 0 —
แต่ไม่มีใครยอมแพ้ เพราะสิ่งที่พวกเขาได้รับไม่ใช่แค่ชัยชนะในสนาม
แต่คือการเรียนรู้ที่จะลุกขึ้นอีกครั้ง
“เด็กดี โค้ชดี ชุมชนดี”
คือสโลแกนที่กลายเป็นหัวใจของทีม
“เราพัฒนาเด็กไม่ใช่แค่เรื่องกีฬา แต่ดูแลในทุกมิติของชีวิต
ไม่มีการดุด่า ไม่มีการบังคับ หรือการตรวจฉี่เด็ก
เพราะเราอยากสร้างพื้นที่ปลอดภัยที่น้อง ๆ กล้ามาพูดคุยและขอคำปรึกษาได้
ไม่ว่าจะเป็นเรื่องในสนามหรือเรื่องชีวิตส่วนตัว” หมอตุ้ยเล่า
พี่ ๆ ในทีมจิตอาสาและโค้ชจะช่วยกันดูแลเด็กเป็นรายคน
ตั้งแต่การบ้าน ไปจนถึงการให้คำปรึกษาเรื่องเรียน
“เด็กคนไหนยังเรียนอยู่ ต้องเคลียร์การบ้านให้เสร็จก่อนมาซ้อม
ส่วนคนที่เสี่ยงหลุด เราช่วยติวหนังสือ คุยหาทางแก้
ไม่ให้ใครต้องหลุดออกจากระบบอีก”
สำหรับเด็กที่หลุดออกไปแล้ว
ทีมก็สนับสนุนให้กลับเข้าสู่การศึกษายืดหยุ่น ในรูปแบบที่เหมาะกับเขา ผ่านทางโครงการ Mobile School ของกสศ. ร่วมกับ ศูนย์การเรียน CYF และสถาบันการศึกษาในพื้นที่ เพื่อให้เด็ก ๆ ได้รับวุฒิการศึกษาไว้เป็น “ใบเบิกทางของชีวิต”โดย ‘ใช้ความหลงใหลในฟุตบอลเป็นตัวจุดประกาย’
อีกแรงสำคัญคือ เทศบาลตำบลลำปางหลวง
โดย นายอรรณพ ตื้อคำ นายกเทศบาล
ผู้ที่เห็นศักยภาพของเด็กในพื้นที่ และผลักดันให้เกิดโครงการนี้อย่างจริงจัง
“ผมเห็นว่าโอกาสตรงนี้คือทางกลับบ้านของเด็ก ๆ
ไม่ว่าจะเป็นฟุตบอล หรือสายอาชีพอื่น
เราจะพยายามทำทุกอย่างเพื่อไม่ให้พวกเขาหลุดออกนอกระบบ
และโชคดีที่มีหมอตุ้ยและทีมงานที่เข้าใจวัยของเด็ก
ทำให้สื่อสารกันได้ดี เด็ก ๆ ก็เปิดใจมากขึ้น” นายกอรรณพกล่าว
ด้วยแรงศรัทธาและหัวใจของผู้ใหญ่ใจดี
เด็ก ๆ ทีมฟุตบอลเยาวชนลำปางหลวงจึงไม่เพียงคว้ารองแชมป์รุ่น U18
แต่ยังคว้าชัยชนะที่สำคัญกว่านั้น — คือการเอาชนะใจตนเอง
“เวลามีปัญหาอะไร เด็ก ๆ จะมาปรึกษาเรา
ใครมีการบ้านก็ให้พี่ ๆ จิตอาสาช่วยสอนเพิ่ม
พอเป็นแบบนี้ ความเสี่ยงที่จะหลุดจากระบบก็ลดลง
ผู้ปกครองหลายคนบอกว่าน้อง ๆ ดีขึ้น ไม่มั่วสุม ไม่เล่นเกมดึก
ตั้งใจเรียนมากขึ้น และมีความภูมิใจในตัวเอง”
โค้ชเบิร์ดเล่าด้วยรอยยิ้ม
วันนี้ “สนามฟุตบอลเล็ก ๆ หลังโรงเรียน”
จึงกลายเป็นสัญลักษณ์ของคำว่า “โอกาส”
เพราะมันคือที่ที่เด็ก ๆ ได้ กลับมาเจอ ตัวตน ความฝัน และความหวังในชีวิตอีกครั้ง
เพราะมองหา…จึงมองเห็น
และเมื่อเราทุกคนมองเห็น — เด็กทุกคนก็มีโอกาสได้เติบโต
